Met trots zat een man met zwaar Amsterdams accent te vertellen, dat hij in de oorlog bij de waffen-SS was gegaan en nooit ergens spijt van had gehad. Als iemand een jood een pak rammel gaf, dan ging hij erop af en mepte met zijn ploertendoder lekker hard mee: 'Ik ben nou eenmaal een agressief mens.' Aan joden had hij nog steeds de pest. Dat waren altijd al oplichters geweest en dus kon het niet schelen wat er met hen was gebeurd. Wat gebeurt, gebeurt. Zo simpel lag het voor hem. 'En kijk nou eens naar al die joden in Israël en de rest van de wereld,' zei hij. 'Het stikt er nog steeds van.' Met andere woorden, het uitroeien is helaas niet gelukt.
Ik weet dat er nog steeds mensen zijn, die niets van de oorlog hebben geleerd. Ik weet dat er neo-nazi's zijn, dat er verschrikkelijke individuen rondlopen op deze wereld, maar toch shockeerde 'Dokument' me diep. Misschien was het de confrontatie met de hoofden van de vijf mannen, die werden geïnterviewd. Door de maat van het beeldscherm leken ze in mijn huiskamer te zitten, als ongenode gasten, die hun verwerpelijke verleden op onze salontafel neerlegden. Het was alsof ik ze had uitgenodigd om hun walgelijke verhaal te vertellen.
Vijf 'zwarte soldaten' vertelden dat verhaal. Twee daarvan hadden zich aangesloten bij de waffen-SS omdat zij zich dan 'man' voelden, stoer waren, ergens bij hoorden. Die kwamen van de koude kermis thuis, want eenmaal getekend kon je niet meer terug en werd je net zoveel kanonvlees al iedere andere soldaat. Dat hadden ze zich van tevoren niet gerealiseerd en dat tekent wel, dat hun IQ niet bijzonder hoog was. Of ze ook werkelijk niet wisten, wie er achter de hekken van de kampen die zij bewaakten zaten opgesloten, dat kan je met een rots zout nemen. Maar bewijzen kan je niets meer. Een van de mannen kwam als 15 jarige bij de waffen-SS terecht, omdat zijn vader NSBer was. Hij gaf zijn vader de schuld van waar hij in verzeild was geraakt. De overgebleven twee waren overtuigde nazi's, nog steeds. Geen schuldgevoel en geen idee waarom ze landverraders waren. De rillingen gingen door mijn lijf.
'Dokument' toonde drie verschillende oorzaken: de domheid van het lulletje dat stoer wil zijn, de door zijn omgeving gedwongen minderjarige en de overtuigde NSBer/Nazi.
Wat zouden wij geweest zijn in de oorlog, vroegen Ernst en ik ons af. Niet voor de eerste keer natuurlijk, want iedere meimaand gaat dat even door je heen. Zouden wij lafbekken zijn geweest, die heulden met de vijand, zouden wij de oorlog gelaten hebben uitgezeten, of zouden we verzetsstrijders zijn geweest? Het is zo makkelijk om met de huidige wetenschap, met een opvoeding die is doordrenkt van fatsoen, en met een maag die je hele leven gevuld is geweest, te zeggen, dat je in de oorlog 'goed' was geweest. Ernst zei: 'Ik ben een lafbek, dus ik was zeker geen leger ingegaan. Ik denk dat ik gedwongen bij de arbeitseinsatz terecht was gekomen.' Ik zeg: 'Ik ben geen lafbek, dus ik had waarschijnlijk joden verborgen (zoals een tante deed), of ik had in het verzet gezeten.' Maar bewijzen kunnen we niets, want wat je nu bent, was je toen misschien niet.
De conclusie van een uur 'Dokument' was, dat ik niet te hard mag oordelen over de keuzes, die mensen in de oorlog maakten. Domheid, onbegrip van de situatie, angst en omgevingsfactoren maakten een wezenlijk deel uit van die keuzes. En zou die oorlog ooit aflopen, of zouden we permanent Duitsland worden? Een uitzondering daarop vormden de twee mannen (en allen die met hen te vergelijken zijn), die bewust kozen hun land te verraden. Twaalf jaar cel stond er op die misdaad. Dat had levenslang moeten zijn, want zulke individuen wil je niet tegenkomen, zelfs niet op een televisie op een rustige avond ergens in april 2012.
No comments:
Post a Comment