Al-Nakba, de ramp

De tachtigjarige oorlog. In de tijd dat ik daarover leerde op de lagere school, kon ik niet overzien hoe lang dat eigenlijk was. Op vijf jaar na zou het mijn vaders leven zijn geweest, maar in die tijd waren levens veel korter. Ik begreep later wel, dat er tijdens die lange oorlog niet voortdurend werd gevochten, maar dat het de 'status' was waarin de Nederlanden en Spanje zich bevonden. We hebben het dan over de periode 1568-1648.
   Driehonderd jaar later maar geen steek wijzer, vaardigen de Verenigde Naties resolutie 81 (1947) uit: Palestina moet worden opgedeeld in een Arabische en Joodse staat. De Arabische bevolking is het er niet mee eens en dus begint de Arabisch-Israëlische burgeroorlog om Palestina. De Arabieren verloren, Al-Nakba ('de ramp'), en vluchtten of werden verdreven. De Joden riepen in 1948 de staat Israël uit. Van de 850.000 Arabieren die daar woonden, bleven er 160.000 over. Meer dan 400 Arabische stadjes en dorpen werden verwoest. De Joodse regering nam wetten aan, die het na de wapenstilstand onmogelijk maakten om terug te keren en de Arabische bezittingen werden geconfisqueerd.

Arabische vluchtelingen 1948

   Dat de Arabische bevolking nooit akkoord is gegaan met de verdeling van Palestina (voortgekomen uit de Balfour-verklaring van de Britten in 1917: steun voor een Joods nationaal tehuis in Palestina) is niet raar: in die jaren was 78% van de bevolking moslim, 11% joods en een kleine 10% christen. Palestina behoorde vanaf 1516 tot het Ottomaanse (Turkse) Rijk. De Arabieren waren arme pachtboeren, die hun land door de Ottomaanse belastingdruk hadden moeten verkopen. Na WOI kwamen ze, met wat hulp van 'Lawrence of Arabia', onder Brits gezag. De belofte van T.E. Lawrence dat ze eigen gezag zouden krijgen, kon hij niet waarmaken.
   Inmiddels heten die Arabieren Palestijnen en leven tot de dag van vandaag onder het juk van overheersers. En nog steeds zijn de Palestijnen arm. In de Gazastrook, een gebied ietsje kleiner dan Zuidelijk Flevoland, wonen meer dan anderhalf miljoen mensen, waarvan de helft werkloos is. De bevolkingsdichtheid is 3500 (Nederland 448). Bijna een miljoen inwoners staat bij de UNRWA geregistreerd als vluchteling (of nakomeling daarvan).

Joodse vluchtelingen WOII

   Juist Joden zouden moeten weten, hoe dat voelt. Zij wilden een eigen land, maar dat willen de Palestijnen ook. Geen volk heeft meer recht op de geborgenheid van een eigen staat dan het andere. Dat is de wijsheid die wij nu bezitten, in de 21ste eeuw. Niemand is uitverkoren door wie of wat dan ook. Wij zijn allemaal mensen met dezelfde gevoelens en dezelfde rechten.
   De inmiddels 64-jarige oorlog tussen Palestijnen en Israëlieten is langer dan mijn leven aan de gang. Het merendeel van de Israëliërs wil dat het stopt, het merendeel van Palestijnen ook. Vergelding na vergelding (van weerskanten) roept volgende vergeldingen op, maar zonder de geldverslindende oorlogsmachine had van het hele gebied al decennia geleden een welvarend stukje wereld gemaakt kunnen worden, zowel voor de Palestijnen als voor Israël. Het had als voorbeeld kunnen dienen voor verdraagzaamheid, dat wat iedere God predikt.
   Waar het in de wereld allemaal verkeerd ging in voorgaande eeuwen, uit hebzucht, machtswellust en expansiedrang, het kan niet eeuwig met ons meegezeuld worden. Als er geen streep wordt gezet onder dat verleden, dan blijft de geschiedenis zich herhalen. Dan zal iedere generatie opnieuw haar pijn beleven en die willen vergelden. Als iemand denkt uitverkoren te zijn, dan heeft de lange gewelddadige geschiedenis van Palestina inmiddels wel bewezen, dat de mens er alleen voor staat. Waar blijft die hulp van bovenaf nu al 64 jaar?
   Nog zestien jaar te gaan, voordat het Palestijns-Israëlische conflict de tachtig jaar overschrijdt. Zestien jaar waarin veel mensen kunnen sterven, of zestien jaar vrolijke jeugd van een kind dat nu geboren wordt of de rustige oude dag van een bejaarde? Wat doen regeringsleiders hun bevolking aan? Maak een eind aan extremisme, want het is veel prettiger om te vergeven, om te geven, om een toekomst op te bouwen, om vooruitgang te zien, om dankbaarheid te ontvangen, om een boom te planten en de vruchten te plukken. Dát is wat iedere God verwacht van mensen.

Gazastrook afgelopen week

   Ik zie voortdurend de schreeuwende paniek van het Palestijnse meisje, dat een raket ziet neerkomen in haar buurt. Zij had moeten studeren of moeten rondwandelen in een park. Erken een Palestina en maak een einde aan deze gruwelijke omstandigheden. En anders? Stop dan maar met geloven in wat dan ook, want God, noch de dood maakt onderscheid tussen mensen en raketten, kogels en bommen al helemaal niet. Zo meteen kan Israël haar 16.000 reservisten weer naar een front sturen, allemaal burgers, om andere burgers te doden, maar de regering vecht alleen op papier. Zou dit een keuze van God zijn of van die mensen zelf?

Dokument, het verhaal van vijf 'zwarte soldaten'

Redelijk verstomd en met open mond gingen wij gisteravond ons bed in. Het hulpnummer dat werd vermeld na de uitzending van 'Dokument' hadden we niet nodig, maar ik kan me zo voorstellen, dat een fiks aantal kijkers daarvan gebruik moesten maken om de nacht zonder nachtmerries door te komen, of om überhaupt te kunnen slapen.

     Met trots zat een man met zwaar Amsterdams accent te vertellen, dat hij in de oorlog bij de waffen-SS was gegaan en nooit ergens spijt van had gehad. Als iemand een jood een pak rammel gaf, dan ging hij erop af en mepte met zijn ploertendoder lekker hard mee: 'Ik ben nou eenmaal een agressief mens.' Aan joden had hij nog steeds de pest. Dat waren altijd al oplichters geweest en dus kon het niet schelen wat er met hen was gebeurd. Wat gebeurt, gebeurt. Zo simpel lag het voor hem. 'En kijk nou eens naar al die joden in Israël en de rest van de wereld,' zei hij. 'Het stikt er nog steeds van.' Met andere woorden, het uitroeien is helaas niet gelukt.

     Ik weet dat er nog steeds mensen zijn, die niets van de oorlog hebben geleerd. Ik weet dat er neo-nazi's zijn, dat er verschrikkelijke individuen rondlopen op deze wereld, maar toch shockeerde 'Dokument'  me diep. Misschien was het de confrontatie met de hoofden van de vijf mannen, die werden geïnterviewd. Door de maat van het beeldscherm leken ze in mijn huiskamer te zitten, als ongenode gasten, die hun verwerpelijke verleden op onze salontafel neerlegden. Het was alsof ik ze had uitgenodigd om hun walgelijke verhaal te vertellen.

     Vijf 'zwarte soldaten' vertelden dat verhaal. Twee daarvan hadden zich aangesloten bij de waffen-SS omdat zij zich dan 'man' voelden, stoer waren, ergens bij hoorden. Die kwamen van de koude kermis thuis, want eenmaal getekend kon je niet meer terug en werd je net zoveel kanonvlees al iedere andere soldaat. Dat hadden ze zich van tevoren niet gerealiseerd en dat tekent wel, dat hun IQ niet bijzonder hoog was. Of ze ook werkelijk niet wisten, wie er achter de hekken van de kampen die zij bewaakten zaten opgesloten, dat kan je met een rots zout nemen. Maar bewijzen kan je niets meer. Een van de mannen kwam als 15 jarige bij de waffen-SS terecht, omdat zijn vader NSBer was. Hij gaf zijn vader de schuld van waar hij in verzeild was geraakt. De overgebleven twee waren overtuigde nazi's, nog steeds. Geen schuldgevoel en geen idee waarom ze landverraders waren. De rillingen gingen door mijn lijf.

'Dokument' toonde drie verschillende oorzaken: de domheid van het lulletje dat stoer wil zijn, de door zijn omgeving gedwongen minderjarige en de overtuigde NSBer/Nazi.

     Wat zouden wij geweest zijn in de oorlog, vroegen Ernst en ik ons af. Niet voor de eerste keer natuurlijk, want iedere meimaand gaat dat even door je heen. Zouden wij lafbekken zijn geweest, die heulden met de vijand, zouden wij de oorlog gelaten hebben uitgezeten, of zouden we verzetsstrijders zijn geweest? Het is zo makkelijk om met de huidige wetenschap, met een opvoeding die is doordrenkt van fatsoen, en met een maag die je hele leven gevuld is geweest, te zeggen, dat je in de oorlog 'goed' was geweest. Ernst zei: 'Ik ben een lafbek, dus ik was zeker geen leger ingegaan. Ik denk dat ik gedwongen bij de arbeitseinsatz terecht was gekomen.' Ik zeg: 'Ik ben geen lafbek, dus ik had waarschijnlijk joden verborgen (zoals een tante deed), of ik had in het verzet gezeten.' Maar bewijzen kunnen we niets, want wat je nu bent, was je toen misschien niet.

     De conclusie van een uur 'Dokument' was, dat ik niet te hard mag oordelen over de keuzes, die mensen in de oorlog maakten. Domheid, onbegrip van de situatie, angst en omgevingsfactoren maakten een wezenlijk deel uit van die keuzes. En zou die oorlog ooit aflopen, of zouden we permanent Duitsland worden? Een uitzondering daarop vormden de twee mannen (en allen die met hen te vergelijken zijn), die bewust kozen hun land te verraden. Twaalf jaar cel stond er op die misdaad. Dat had levenslang moeten zijn, want zulke individuen wil je niet tegenkomen, zelfs niet op een televisie op een rustige avond ergens in april 2012.