Kunst helpt

Ercole Vellone

Kunst helpt bij het herstel na een herseninfarct (artikel IJC 20-03-12), blijkt uit een Italiaanse studie.
        Ercole Vellone, verbonden aan de universiteit Tor Vergata in Rome, laat weten dat onderzoekers 200 overlevenden van een herseninfarct hebben gevraagd, of ze van kunst houden of niet. De 105 patiënten, die hierop bevestigend antwoordden, bleken gezonder, minder angstig en voelden zich kalmer. Hun geheugen was beter, zij konden beter praten en begrijpen en voorwerpen beter benoemen.

        Ik denk dat cultuur minnende mensen inderdaad anders in het leven staan dan mensen, aan wie deze kant van het leven als oninteressant voorbij gaat. Zo had ik een moeder, die nooit veel op had met kunst en cultuur. Het interesseerde haar niet. Over de film 'Ghandi' zei ze ooit: "Wat moet ik met die man in die luier" en in musea liep ze gedwee achter mijn vader aan. Nooit hoorde ik van haar enige uiting van waardering voor iets moois. Aan de inrichting van haar huis besteedde ze geen aandacht en wat er waar aan de muur hing (opgehangen door mijn vader) was haar werkelijk worst. Het enige dat haar hart kon beroeren was een schilderij van een geit, dat ik eens voor haar maakte. Dat kwam: ze was dol op dieren. Dat het een slecht schilderij was, maakte haar niet uit. Het was een geit.
        Mijn moeder kreeg, toen ze net tachtig was, een hersenbloeding. Eerst een kleintje, daarna nog wat zwaardere. Ze kwam in een rolstoel terecht en leefde haar leven vanaf dat moment niet gelukkig meer, want ze kon haar boodschappen niet meer doen en haar huis niet meer poetsen. Ze verafschuwde haar nieuwe situatie. Maar vreemd genoeg deed ze niets, om te revalideren. Ze werd volkomen passief. Ze kreeg een elektrische rolstoel, maar weigerde enige inzet om te leren omgaan met het ding. Ze weigerde oefeningen met haar armen en benen te doen, waardoor ze steeds slapper werd en uiteindelijk nog slechts met moeite een vork naar haar mond kon bewegen. Haar fysiotherapeute vertelde ons, dat ze nog nooit iemand had gezien, die zich zo passief opstelde.
        Achteraf gezien was mijn moeder altijd al passief, in die zin, dat ze haar huishoudelijke wereld had en ook echt alleen die wereld. Daarbinnen had ze haar plichten en dan hield haar wereld op. Niets kon haar prikkelen tot enig enthousiasme. Ik kan me zo voorstellen, dat deze 'aanleg' niet bevorderlijk is voor herstel na een infarct en dat is dan ook gebleken.
        Of het iets met kunst te maken heeft, betwijfel ik trouwens. Mensen die geestelijk actief zijn, zich in veel zaken verdiepen en veel lezen, hebben een drijfveer, die hen voortduwt. Zij kunnen ook beter alleen zijn. Iemand zonder interesses wordt na een infarct nog matter.
        Ik heb in mijn jonge jaren meegewerkt aan een bejaardenenquête in de omgeving van Nunspeet. Een paar maanden lang kwam ik dagelijks bij veel ouderen over de vloer. Al snel begreep ik, dat alleenstaande mannen een stuk zieliger waren dan de alleenstaande vrouwen. De mannen hadden ooit hun werk gehad en nu ze thuis zaten, ook nog zonder vrouw, misten ze een levensinvulling, misten ze contacten, hadden geen hobby's en vereenzaamden vaak volledig. Veel van die mannen klaagden ook over pijntjes. De vrouwen daarentegen gingen bij elkaar op de thee of de koffie, borduurden kleedjes of breiden kleding voor de kleinkinderen. Sommigen zaten op bloemschikken of kleien. Van bijna geen vrouw hoorde ik, dat ze zich echt verveelde, ook al had het allemaal best nog wat leuker gekund. De generatie vrouwen die dit betrof, waren gewend thuis te zijn en hun tijd zelf te vullen, met een huishouden en met vrije activiteiten. De enige groep mannen, die niet voldeden aan dit plaatje en nog beter functioneerden dan de vrouwen, waren de mannen met een hoge opleiding. Zij lazen, keken documentaires op de televisie en namen vaak ook deel aan clubjes of gingen in ieder geval het huis uit om anderen te treffen. Vanaf dat moment wist ik al, dat het erg belangrijk is om het hersenwerk op peil te houden, wil je ook lichamelijk goed conserveren.

        Van de ene gedachte komt de andere. Ik hoor veel ouders klagen over de leegte in huis, als de kinderen allemaal de deur uit zijn. Hun dringende behoefte om de hele familie vaak bij elkaar te hebben. Maar ik heb nog geen moment enige leegte gevoeld. Ik ben heel erg blij, dat ik nog een stuk leven heb, dat ik weer zelf kan invullen, als Reina en niet als mamma. In vind het leuk om te zien hoe mijn dochters volwassen zijn geworden en ik kijk met belangstelling uit naar de komende jaren en het vervolg van hun ontwikkeling. Ik vind het heel leuk als we elkaar zien en ik vind het heel leuk als ik hier alleen achter mijn laptop mijn eigen gang kan gaan of me kan verliezen in leeswerk of wat dan ook. Misschien lijkt ik meer op een kat: na een bepaalde tijd moeten kinderen het nest uit. Misschien komt dat, omdat mijn eigen ouders eeuwig en met alles beslag op hun kinderen legden. En ik was de enige in Nederland. Zo wilde ik nooit worden.
        Dus misschien herstel ik ook wel beter dan die andere ouders van een infarct, want bovendien houd ik veel van kunst.