4 mei: bezinning

Velsens college 4 mei 2011

Op 4 mei ben ik steevast twee minuten stil. Redelijke onzin eigenlijk, want gedurende de rest van het jaar denk ik vaker aan slachtoffers van oorlogen, dan in mei, als het voorjaar het leven zo ontzettend vrolijk maakt. Ik herdenk de doden al mijn hele leven op alle momenten, en dat zijn er veel, dat de idiotie van deze wereld  mij bereikt via de media. Dat beperkt zich natuurlijk niet tot Nederland: Bosnië, Irak, Afghanistan, 9/11, Hutu's en Tutsi's, Tibet, Utoya, ik kan hier moeilijk de halve wereld vermelden. En het beperkt zich ook niet tot oorlogen en grote aanslagen: de man die zijn vrouw en kinderen vermoord, de vrouw die vier baby's smoort, de monnik die zichzelf verbrandt.

Franc Weerwind bij vrijheidsvuur

     Toch is dodenherdenking nog wel van deze tijd, want twee minuten per jaar stilstaan bij de slechtheid van de mens is geen overdreven luxe. Als die twee minuten er niet waren, wanneer had ik dan ooit het verhaal overgebracht op mijn kinderen? Was het er dan bij ingeschoten? Je weet maar nooit. Mijn kleuters moesten hun mond al houden en met het verstrijken van de jaren kregen zij iedere keer een beetje meer informatie over het waarom. De jaarlijkse herhaling van de twee minuten stilte was altijd weer aanleiding om te praten over goed en kwaad, want familieleden hebben wij niet te betreuren en dus kreeg onze dodenherdenking een algemeen opvoedkundig aspect. De herdenking, op die manier bezien, is van onschatbare waarde, want natuurlijk vertel je je kinderen op een bepaald moment over de holocaust, maar zonder aanleiding blijf je niet aan de gang. Die twee minuten op 4 mei zijn voor ons minder een dodenherdenking dan wel een bezinning: Gij zult een goed mens zijn!
     Sinds 2010 leg ik samen met fractie en bestuur van GroenLinks bloemen bij het monument op Plein 1945 in IJmuiden. Dat is weer een hele andere beleving. Ineens is dodenherdenking formeel geworden en kijkt men toe, hoe ik herdenk. Het is geen denkproces meer maar een doe-proces, dat volwaardig lijkt, maar toch afbreuk doet aan mijn beleving, want herdenken kan je het beste alleen.