Angst is een slechte raadgever

Dennis heeft een prachtige golden retriever. Als de asielzoekers in de Maastrichtse wijk Malberg hun intrek nemen in het nieuwe AZC, dan zal hij zijn vaste rondje blijven lopen met de hond, maar hij is wel bang, dat zijn hond geschopt zal worden. Volgens Dennis is de hond in islamitische landen namelijk een onrein dier.
   Jo is er vrijwel zeker van, dat Manjefiek Malberg weer zal afglijden naar vroeger tijden. "Waarom," vraagt de verslaggever van de NOS. Tsja, daar moet hij even over nadenken, maar dan is het antwoord daar: "Vanwege 190 asielzoekers!" Zelf is hij mans genoeg om zich te verdedigen, maar ouderen en kinderen, daar maakt hij zich wel druk over. In zijn achterhoofd zitten dan de gebeurtenissen in Keulen.
   Marij is bang voor de asielzoekers. Ze vraagt zich af of ze nog wel in haar tuin kan zitten, als zij arriveren. Ze denkt aan schrikdraad om haar tuin en maakt zich zorgen over een meter schutting, die zo in te trappen is. Dan neemt ze ons mee naar een stuk grasveld tussen garages, waar kinderen van alle leeftijden spelen en laat ons weten, dat die kinderen daar vogelvrij zijn.
   Zo'n twintig procent van de Malbergers is fel gekant tegen de komst van het AZC. Die twintig procent denkt, dat vluchtelingen verkrachters, inbrekers en moordenaars zijn. Waar denkt Jo aan, als hij aan vluchtelingen denkt? "Aan IS," antwoordt hij.
   Mijn eerste reactie op het lezen en bekijken van dit verslag van de NOS is ongeloof. Vervolgens maakt het plaats voor woede en daarna bedenk ik me, dat deze mensen waarschijnlijk nooit in een islamitisch land zijn geweest. Dat deze mensen niet veel meer kennen dan hun vertrouwde omgeving, landgenoten en wellicht met vakantie nooit veel verder zijn geweest dan de België of Duitsland. Of misschien wel, maar dan veilig in een all-inclusive of een van te voren besproken hotel in Spanje, waar ook de kroket te koop is.
   Marij zegt, dat de asielzoekers moeten inburgeren, maar dat Nederlanders bijgod niet weten wat hen met deze vluchtelingen te wachten staat. Dat klopt gedeeltelijk. In de media kom je een hoop onzin tegen, negatieve en onjuiste informatie, scheldpartijen en angstkreten. Het gewone verhaal, over doodgewone mensen is moeilijk te vinden.
   Ik woon een groot deel van het jaar in Turkije, in een oud huisje in een bergdorpje. Geen zwembad en geen luxe, behalve dan de prachtige natuur. Turkije is een land dat tot voor een paar jaar niet zoveel verschilde van Syrië, maar nu staan de huizen hier nog overeind, die in Syrië liggen inmiddels in puin. Er is geen thuis meer voor miljoenen Syriërs, het bestaat gewoon niet meer. Weggevaagd door een dictator, IS en allerlei andere rebellen en verzetsbewegingen. Wie held wil spelen kan meevechten, maar het is totaal niet duidelijk waarvoor hij dan vecht en tegen wie wel en wie niet. De chaos ten top. Wie wil blijven leven vertrekt, op de vlucht voor IS & Co., met niet meer dan een knapzak.
   Een week of wat geleden zat ik te eten bij de plaatselijke 'Mercan Pizza'. Het was bijna sluitingstijd en ik keek hoe het personeel de keuken schoonmaakte. Ik moest lachen...het is overal hetzelfde. Ooit was ik de vrouw van een restaurant eigenaar en ik weet dus heel goed hoe je keukens schoonmaakt en hoeveel werk dat is. Ik moest lachen, omdat ik dacht aan de angst voor die 'vreemde mensen' in Nederland. Hoezo vreemd? Ze doen en zijn precies als wij!
   Maar niet alles gaat precies zoals in Nederland, dat is waar. Als ik voor de tweede keer in een winkel kom, dan word ik in Nederland niet bijna omhelst. En in Nederland heb ik nog nooit een enorme pot zelf ingemaakte olijven van mijn huisbaas gekregen, laat staan een dagelijkse portie groenten van zijn land. Ook was er nooit een wildvreemde man, die me uren lang hielp met het zoeken van een bedrijf in een grote stad en me in de tussentijd thee aanbood. En ook werd ik tijdens mijn zoektocht naar een huurhuisje nooit door de buren van een leegstaand pandje binnengesleept voor een complete maaltijd. Nee, niet omdat ik vrouw ben, mijn man was er aldoor bij.
   Die zo gehate islam gebiedt, dat je reizigers moet voeden. Natuurlijk gebeurt dat niet meer in de steden, maar zodra je het platteland opgaat, dan krijg je als reiziger van alles toegestopt. Ooit passeerden we een aftandse schuur, waar een oud stel in bleek te wonen. Zo te zien hadden ze geen nagels om hun kont te krabben, maar we kwamen er niet omheen om wat plakjes tomaat en komkommer te accepteren. Diezelfde veroordeelde islam gebiedt, dat je tijdens het suikerfeest zoetigheid geeft aan anderen, dat je tijdens het slachtfeest vlees geeft aan minder bedeelden en zieken. En ben je een moderne Turk, dan stort je geld voor een goed doel. Ook rente berekenen over uitgeleend geld is uit den boze.
   Het zullen gewoontes zijn, die uiteindelijk misschien zullen verdwijnen in de steeds westerser wordende maatschappij, maar tot op heden kan ik nog genieten van deze geweldige mentaliteit. Het zit de mensen ingebakken om te geven. En dus leer ik nu langzaam, dat ik ook moet geven. Dat is telkens weer bedenken: "Oh ja, een paar potten eigengemaakte jam voor die en die..."
   Ik werd week bij het zien van de golden retriever van Dennis, want ik heb zelf ook zo'n prachtige hond van ruim een half jaar. Sommige Turken zijn erg bang voor honden en die lopen met een boog om ze heen, maar je moet me de kost geven hoeveel Nederlanders bang zijn voor honden. Ik heb er velen op mijn bank gehad. Toch struint het merendeel van de Turken op mijn honden af en aait de beesten. Zelfs moeders met kinderen van nog geen jaar komen naar mij toe en vragen of hun kind de honden mag aaien. Wat nog meer voorkomt is het fotograferen van kinderen met de honden. Nee, een islamiet trapt niet naar een hond of een kat, maar zal hem soms van een terras verjagen. In Griekenland heb ik de ergste dierenmishandeling meegemaakt. Kinderen die speelden met een prachtig wit konijn, van een heuvel afrolden, tot het dood was. Schoppen naar honden, katten in bomen hangen. So much voor het Christelijke geloof. Hier lopen de meeste honden los en leven buiten, in alle vrijheid. Die dieren zouden doodgaan op de flat van Dennis, met drie uitlaatbeurten per dag.
   Dennis, Marij en Jo stellen zich de vluchtelingen voor als een stelletje barbaren en denken kennelijk, dat de Syrische- en andere islamitische samenlevingen nog in een oertijd vertoeven. Dat beeld wil ik graag veranderen. Voor mij heeft de Turkse maatschappij een toegevoegde waarde, want ik ervaar alleen respect en tolerantie. Mijn vader werd op straat uitgescholden voor ouwe lul door jongetjes van een jaar of acht, maar dat is hier ondenkbaar. Islamitische jongeren hebben voor ouderen respect, want die leven langer en weten meer. In Muğla, een provinciestad, lopen meisjes innig gearmd, de een met lange rok en hoofddoek, de ander met een decolleté en minirok. Men accepteert de overtuiging van de ander, discriminatieloos. Zelfs voor mij was die aanblik in eerste instantie ongelofelijk.
   Angst voor vluchtelingen is regelrechte waanzin. Het is gebaseerd op uitlatingen van mensen, die ofwel beter weten maar gewoon xenofoob zijn, of van mensen, die nog nooit in een islamitisch land zijn geweest en alle negatieve berichten verzamelen en geloven. Zo wordt telkens Keulen aangehaald, maar het is al lang bekend, dat er tussen de Keulse 'verkrachters' geen enkele vluchteling zat. Het waren allochtonen, die al jaren in Duitsland woonden en uit andere landen kwamen dan Syrië. Iemand die kwaad wil, kan een heleboel bij elkaar verzinnen om mensen de stuipen op het lijf te jagen, maar wie zich dit laat aandoen is goedgelovig en zoekt niet naar waarheden, maar alleen naar argumenten om de eigen angst te voeden. En dan kan het ook nog zijn, dat mensen willens en wetens de negatieve informatie delen omdat ze racistisch zijn, niet omdat er sprake is van angst maar van diepgewortelde afkeer of haat. Daar is geen wapen tegen bestand.
   Argumenten als 'eerst de eigen bevolking helpen' kan ik me heel goed voorstellen, maar die kritiek moet richting politiek. Ik ben in Turkije terecht gekomen, omdat de crisis ons alles had ontnomen en dakloos zijn geen urgentie is voor recht op een sociale huurwoning. Mijn keus was een kartonnen doos of een piepklein huisje in Turkije. Dat is een volkomen belachelijke situatie, waaraan de politiek een eind moet maken. Een vluchteling kan daar niets aan doen. In alle gevallen dient de Nederlandse overheid te zorgen, dat mensen recht hebben op een woning, hoe klein ook. In een modern westers land behoren geen mensen op straat te slapen, of ze nu Nederlands zijn of ontheemde vluchtelingen.
   Voor alle bange Nederlanders luidt mijn advies, om de vluchtelingen welkom te heten en te omhelzen als medemens. Er is niets mooier dan kennis te maken met een andere cultuur, andere gebruiken, waarden en normen, over en weer. Een open houding naar vluchtelingen zal vriendschappen opleveren en de denkwereld verbreden, ander eten introduceren en andere feesten toevoegen aan ons bestaan. Maak vrienden, want die zijn geen bedreiging. Wees zelf een gastheer of -vrouw, want die zal liefde ontvangen.

Het Kollum-Excuus

Oudwoude leeft mee met de familie van Jasper S., die deze week werd opgepakt als verdachte van de moord op Marianne Vaatstra. Dat is mooi, want die mensen kunnen er niets aan doen dat een familielid mogelijk een moordenaar blijkt te zijn. Ook zijn vrienden kunnen er niets aan doen, dat ze bevriend met hem waren. Zelfs seriemoordenaars waren in hun dagelijks leven vaak aardige mensen, van wie familie en vrienden totaal niet hadden kunnen vermoeden, dat zij gruwelijke moorden pleegden. In Oudwoude is het gemeenschapsgevoel alom aanwezig en ook in Zwaagwesteinde, waar de familie van Marianne woont. Dat heb je zo, op dat knusse boerenland. Iedereen staat voor elkaar klaar en voelt zich verbonden met elkaar. De burgemeester, de kerk, het dorpshuis, alles verbonden tot een sociaal coherent apparaat. Of niet?
   In 1999 werd de verdachte direct gezocht in het asielzoekerscentrum nabij Kollum. De moeder van Marianne noemde de moord 'niet westers', maar uiteindelijk blijkt deze dus waarschijnlijk zelfs van eigen Friese makelij. De sociale coherentie van de omgeving stopte in die tijd op de grens van het AZC, waar mensen woonden met een andere kleur, een ander geloof en andere gewoonten, die allemaal over een kam werden geschoren. De toenmalige burgemeester kreeg eieren naar zijn hoofd, omdat hij het centrum wilde verplaatsen en uitbreiden.

   Dat het kwaad niet per definitie bij buitenlanders vandaan komt is door Breivik al ruim bevestigd, maar ik vraag me af tot hoeveel bekrompen Nederlanders dat nog steeds niet is doorgedrongen. Dat veel van origine allochtonen (of hun kinderen) in de gevangenis belanden zegt meer over hun sociale status, dan over hun aanleg voor misdadigheid. Criminaliteit komt het meeste voor bij kansarmen. Vroeger waren dat de (kans)arme Nederlanders, nu is dat overwegend een groep (kans)arme mensen met een andere etniciteit. Het geeft alleen maar aan, wie het er in dit land het moeilijkste hebben.
   Nog steeds is wetenschappelijk bewezen, dat een donkere kleur geen invloed heeft op het IQ van mensen, dat ze ook niet beestachtiger zijn dan blanken en dat ze niet meer neiging hebben om misdaden te begaan. Ook hun gevoelens zijn hetzelfde: ze hebben niet minder pijn of verdriet dan ieder ander mens. Ook zij zijn beledigd, als men hen onrecht aandoet. Onrecht zoals toen in Kollum.
   We kunnen dit alles nu doodzwijgen of jaren wachten, tot een paar generaties zijn uitgestorven, om dan nog eens algemene excuses aan te bieden voor al onze rottige gedachten over en beschuldigingen aan onze van origine allochtone medemens, maar we kunnen er ook toe besluiten om dat nu te doen, naar aanleiding van de moord op Marianne Vaatstra. Het Kollum-excuus, een excuus voor ons slechte denken.
   In ieder geval doe ik het hier, nu, op een moment dat iedereen die het meemaakte het hopelijk nog kan lezen.

Het spijt mij, anders gekleurde medemens, dat jullie zo vaak worden aangezien als criminelen of slechte mensen. Het spijt mij, dat mijn volk zo bekrompen is. Het spijt mij, dat jullie kleur voor velen een vlag is, die vertrapt mag worden. Wees echter trots op die kleur, die wij ooit allen hadden, want hij beschermd en is dominant.

Uit Metro:

Hilly Veenstra heeft geen spijt. Ze hield op 7 oktober 1999 op het Maartensplein in Kollum een toespraak waarin ze asielzoekerscentra (azc’s) broeinesten noemde van ‘criminaliteit, verkrachting en moord’. De honderden toehoorders scandeerden instemmend ‘AZC, weg ermee!'. Even later drong een deel van de demonstranten, onder wie vrienden van Marianne Vaatstra, de sporthal binnen waar een informatieavond bezig was over de verplaatsing van het asielzoekerscentrum. Ze bekogelden burgemeester met eieren en raakten slaags met agenten in burger. 
Je moet het zien in z’n tijd, zegt Veenstra, een goede bekende van de familie Vaatstra. Ze was toen emotioneel. Haar zoon Hans was het die Marianne vond, de ochtend na de moord. Ze was half ontkleed en haar keel was doorgesneden. “Ik zei toen meteen: ‘De politie moet in het azc gaan kijken.’ Dat dit toen maar half-half is gebeurd, heeft de verdenkingen gevoed dat de moordenaar daar vandaan kwam.” Nu blijkt dat de moordenaar een Fries is, wil dat nog niet zeggen dat Veenstra het bij het verkeerde eind had. “Ik heb gezegd: laat ze het azc onderzoeken. Ik heb niet gezegd: de moordenaar ís een asielzoeker. Ik denk trouwens dat Kollum blij is dat er geen nieuw azc is gekomen.” 
De Kollumer asielzoekersrel vond plaats voordat Pim Fortuyn de politiek in ging, memoreert Veenstra. “Je kon toen nog geen kritiek hebben op het vreemdelingenbeleid zonder voor racist te worden uitgemaakt.” Twee jaar later was het gemeengoed. “Waren wij voorlopers? Misschien wel.” Rond de rel gingen overal in de streek burgers zich organiseren in wat nu ‘leefbaarheidspartijen’ zouden heten. In Grootegast, net over de grens met Groningen, richtte Ytse van der Velden VZ 2000 op, een van de weinige partijen uit die tijd die nog altijd in de gemeenteraad is vertegenwoordigd. “We waren ontevreden met de arrogantie van CDA en PvdA, die al eeuwen de dienst uitmaakten. We wilden geen azc en waren daarmee racisten. Een paar jaar later was er een strengere vreemdelingenwet en was dat azc niet meer nodig.”