Heropvoeden voor een succesvol leven

Rene Diekstra vraagt zich in het IJC van vanochtend af, wanneer iemand zijn leven kan beschouwen als een succes. Hij vertelt over een Amerikaans stel, dat voortdurend de hele wereld afreist. De vrouw komt tijdens een gesprek tot de conclusie dat dat erg leuk is, maar vindt het ook egocentrisch. "Dus dat is de zin van ons leven...dat we zoveel mogelijk genieten?" vraagt ze haar man. "Als ik over tien jaar dood ga, kunnen ze op mijn graf zetten 'Ze ging wel tien keer de wereld rond'." De slotconclusie van het gesprek, diep in de nacht, is dat een leven succesvol voelt als je durft te doen waar je altijd van droomt.
   Onze maatschappij kent die dromers in allerlei vormen. De zondagsschilder, die hard werkt maar nooit beroemd zal worden bijvoorbeeld. Of de schrijver, die blijft leuren met een manuscript en de handelaar, die denkt van elke 'partij' rijk te worden, maar altijd met de boel blijft zitten. Dromen doen we allemaal, maar of Diekstra gelijk heeft, dat het uitvoeren van een droom tot een succes gevoel leidt, dat betwijfel ik. Ik wilde saxofoon spelen, ik schrijf en ik schilder, ik voer mijn dromen uit, maar in de marge van de matigheid voel ik me echt niet succesvol.
   Natuurlijk zijn er mensen, die er alles voor over hebben om succesvol te worden. Hun succes is in eerste instantie rijkdom, want met geld kom je een stuk verder in het leven. Ik dacht vroeger, dat vooral een goede opleiding en de daarmee samenhangende goed baan hiervoor de voorwaarden waren en daarnaast kon je natuurlijk een bank beroven. Tegenwoordig weet ik beter. Om werkelijk succesvol in je leven te zijn (lees: rijk te zijn), moet je ofwel oliedom zijn en als voetballer over een veld hollen of als acteur voortdurend meedoen aan stompzinnige spelletjes op de tv. De enige andere overgebleven optie is toch criminaliteit.

   De tegenwoordige bankrover zit achter zijn bureau en 'Bank' kan van alles inhouden: de overheid, banken, instellingen, stichtingen, noem maar op. Het maakt niet uit, als er maar geld in omloop is. Waar dat geld voor bedoeld is, maakt ook niet uit: de zorg, het onderwijs, de man op de werkvloer, de spaarder, een goed doel...met een beetje inventiviteit kan iedere transactie onder die noemers worden geschaard en kraait er geen haan naar de besteding. Ach jawel, maar dan pas als een klokkenluider of de pers zich ernstig afvragen, of die besteding wel voldoet aan het doel waarvoor het werd ontvangen.
   Amarantis is zo'n voorbeeld. Bestuurders en adviseurs doen of deden aan zelfverrijking. Het is niet de eerste keer, dat zo'n bericht ons bereikt en het zal ook niet de laatste keer zijn. Er zijn namelijk tal van mensen op de wereld, die met veel handigheid weten hoe zij zich kunnen verrijken met geld, dat niet voor hen is bestemd. Het is heel simpel: bazen en bestuurders maken de dienst uit en doen dus dat, wat voor henzelf het gunstigste is. Als de bom barst, dan hebben zij hun schaapjes al op het droge en de instelling of het bedrijf waarvoor zij werken gaat failliet of moet met noodhulp trachten te overleven. En het leven gaat gewoon verder.
   Er zijn twee soorten mensen met verschillende maatstaven. De ene soort meet zijn succes af aan de hoeveelheid geld die hij heeft vergaard en het leven, dat hij daardoor kan leiden. Bij die soort horen domme mensen met geld, zoals voetballers en hun vrouwen, maar ook de directeuren en bestuurders, die graaiend rijk worden. Hun huis, auto, kleding en levensstijl moet ons laten zien, hoe goed ze het gedaan hebben. Zij steken ogen uit en zijn daardoor het lichtend voorbeeld voor succes. Persoonlijk succes, rijkdom, dat wat iedereen zo graag wil.

Heropvoedingsklas 4a, 2013

   De andere soort meet zijn succes af aan wat hij voor zijn medemens betekent, ongeacht de grootte van zijn beurs en zonder oog voor aanzien. Hij blijft dicht bij zichzelf en je zal hem ongemerkt voorbij lopen, als je niet weet wat hij allemaal doet. Zonder kapsones, zou een Amsterdammer zeggen.
   Oskar Schindler was een succesvolle industrieel, die zich met hauptsturmführer Amon Göth stortte in de gevaarlijke actie om joden onder andere te redden van transport naar vernietigingskampen. Met gevaar voor eigen leven, maar dat is tegenwoordig niet meer nodig. Een sociaal mens hoeft zijn leven niet meer in de waagschaal te stellen om goed te doen en al helemaal niet, om eerlijk te zijn. Het enige wat hij moet, is niet alleen aan zichzelf denken. Maar mensen zijn verdomd egocentrisch, dat zie ik telkens weer. Dat varieert van 'not in my backyard' tot schandalige hebzucht en pure diefstal.
   Vreemd genoeg blijft de gemiddelde Nederlander zich doodstaren op rijkdom en tracht met de aanschaf van merkartikelen of goedkope neppers zichzelf een status aan te meten, die zij niet hebben, noch bij hen past. Met een Prada tas winkelen in de Lange Nieuw in IJmuiden is een lachertje, of die nou echt is of nep, maar dat dringt niet door.

   Pronken met bezit hoort bij leeghoofden, zoals de pauw pronkt met zijn veren. En nee, die leeghoofden zitten absoluut niet allemaal aan de onderkant van de samenleving, ze zijn rijkelijk vertegenwoordigd in de top. Dure huizen, dure reizen, dure auto's, kunstverzamelingen. Sommige graaiers gaan voor een museum (Scheringa. Hij zat afgelopen vrijdag trouwens gratis te eten bij Telstar. Zou het niet goed gaan?).

   Maar ik dwaal af. De Nederlander is naar mijn mening aan opvoeding toe. We hebben sinds de oorlog allemaal redelijk wat onderwijs genoten en zijn daarmee redelijk in staat om onszelf te verzorgen. Dat heeft geresulteerd in een volkje, dat alleen nog uit is op eigen welstand en dat door de ontzuiling en het verdwijnen van respect en inlevingsvermogen nog enkel is gericht op zichzelf, de uitzondering daargelaten. Maar weinigen lijken nog te weten, hoe fijn het is om te geven of om goed te doen.
   Als ik een oordeel moet geven over het succes van mijn leven tot nu toe, dan kom ik niet uit bij de vraag, of ik mijn dromen heb waargemaakt. De grootste droom die ik had, was een liefdevol leven en daarin had ik niet als enige de zeggenschap. Die liefde krijg ik van mijn kinderen, van mijn man en van vrienden en ik wil geen oordeel vellen over het feit, of ik die liefde waard ben. Dat mogen zij doen. Ik kan slechts oordelen over mijn houding naar mensen toe in tijden dat het ze niet goed gaat. Dan help ik als het kan graag, financieel of anders. Ik hoop altijd nog eens de staatsloterij te winnen, omdat het me zo leuk zou lijken om veel geld weg te geven aan mensen die moeilijk zitten. Omdat ik niet zou weten, waarom ik daar alleen van zou moeten genieten. Als ik redelijk kan wonen, eten en een keer per jaar een vakantie heb, is het prima.

   Met de politiek kwam er een ander aspect naar boven. Ik heb het gevoel iets zinnigs (waarover natuurlijk gediscussieerd kan worden) te doen voor de maatschappij. Vroeger, toen ik werkte voor Plan, voelde het goed om bezig te zijn met een goed doel, met ontwikkelingssamenwerking. Nu probeer ik de kiezers op GroenLinks zo goed mogelijk te vertegenwoordigen in de raad. Maar ook hier geldt, dat ik het oordeel van die kiezers daarover zal zien in maart 2014.
   Ik kan maar tot een conclusie komen als het gaat om een succesvol leven: Wat is je bijdrage geweest aan de maatschappij?