Egoïsme

Vroeger, maar nog helemaal niet zo lang geleden, waren mensen nomaden. Jager-verzamelaars. Leverde een plek op deze wereld niets meer op, dan trok men verder, naar bomen en struiken waar eten aan groeide en naar bodembedekking om hun (last)dieren te laten grazen. Er was geen eigenaar van grond.. Het land was van iedereen. Als ik Yuval Noah Harari, schrijver van ‘Sapiens’ mag geloven, ontstond in Turkije en de contreien daaromheen de landbouw en eigenden mensen zich een stukje grond toe. Uiteindelijk leidde dat tot claimes, dorpen, steden, landen, met grenzen, wetten en regels.

   In Turkije streken mensen neer op een plek, bouwden hun onderkomen en noemden het hun thuis. Er was geen kadaster en niemand had een eigendomsbewijs. Het was logisch dat je ergens een huis bouwde, dichtbij een ander huis, in een streek waar je goed kon doen wat je wilde: vissen of land verbouwen of vee houden. In Sarigerme, een kustplaats dicht bij Dalaman Airport, ontstond zo een dorp. De woningen gingen van vader op zoon en van moeder op dochter. Maar van wie was de grond, waarop zij woonden?

   Toen een ondernemer besloot, dat daar een golfbaan voor toeristen moest komen, werd een groot deel van een dorp annex natuurgebied bedolven onder zand en afgebakend met een hek. De bewoners hadden geen poot om op te staan. Ik weet niet waarom (misschien wel door protest), maar het golfterrein kwam er nooit. Het bleef zand met daaronder alle planten en kruiden, die de dorpelingen ooit in hun maal verwerkten. Inmiddels is Turkije hard bezig om in deze streken een goed kadaster op te stellen en is er zoiets als familierecht op grond, maar toen kennelijk nog niet. De macht lag bij de rijken.

   Ik hoorde dit verhaal over Sarigerme gisteren. Vandaag stuurt de VS ruim 5000 militairen naar de grens van Mexico, om de stoet van duizenden vluchtelingen uit Honduras tegen te houden, die op zoek zijn naar een beter bestaan, net als die nomaden van ooit, die weer verder trokken naar vruchtbare gebieden en betere omstandigheden. Maar in deze tijd heeft een mens het recht niet meer op de hele wereld. In de eeuwen hiervoor hebben wetten en regels bepaald, dat je zonder enig recht op een plaats, een plek, een stukje aarde, ter wereld komt.

   Een mens wordt geboren in een wereld, waarin de macht al is verdeeld door de sterken der aarde. De sterkste individuen bepalen de plaats waar geleefd en gelopen mag worden, welke nationaliteit je toevallig krijgt en dus bij wie je wel en niet hoort, waar je wel en niet mag zijn. Een wild dier heeft in deze wereld meer rechten dan een mens. Een bizon stopt niet met draven zodra hij bij een fictieve grens komt. In principe is heel Afrika van hem, net als van die andere dieren.

   Het verzet van arme mensen tegen al deze door de eeuwen heen verzonnen grenzen is volkomen terecht. Wie heeft immers het recht om te bepalen wat in deze wereld van wie is, waar iemand wel of niet mag wonen en waarom de een wel en de ander niet naar vruchtbaarder gebieden mag trekken? De Neanderthaler is niet uitgestorven, maar vermengd met de Homo Sapiens, iets waar we in deze tijd lering uit kunnen trekken. Deze twee menssoorten kenden kennelijk geen racisme, maar zagen vermenging als goed, missschien zelfs als versterking van hun soort. Wellicht een ingebouwd bewustzijn, dat bijvoorbeeld de fysieke kracht van de Neanderthaler voordelen zou opleveren.

   De huidige mens heeft de walgelijke neiging om zijn eigen ras of groep boven alle andere te verheffen, alleen op basis van het feit, dat hij een andere kleur heeft, een ander geloof of gewoon omdat hij rijker is, in een beter klimaat leeft, zijn voorouders in staat waren andere rassen en groepen uit te buiten, te verdrijven, te vermoorden. Welk mens heeft het recht om zich een deel van de wereld toe te eigenen en anderen te laten verkommeren in armoede, terug te jagen naar streken, waar een leven uitzichtloos is? Toen we werden geboren, zaten we opgezadeld met de genen en de status van onze ouders, maar wat kon je daar als baby aan doen? Waarom worden veel van die babies gestraft om de vierkante meter waarop ze ter aarde kwamen? En wat ontneemt hen het recht op een redelijk bestaan? Ons egoïsme, ofwel: de menselijke eigenschap waarbij iemand streeft naar eigen voordeel en geluk met verwaarlozing van de belangen en het geluk van anderen.