De hersenloze top

Erik Staal, Marco Noorlander, Kees Wevers, Piet Klopt, Peter Noordanus, Siwart Kolthek...de top van Vestia. Inkomens, die onze stoutste verbeeldingen overtreffen en gouden handdrukken als ze vertrekken. Het zijn de functies, die wij allen misschien ambiëren, maar waar we de hersens niet voor hebben. Denken te hebben!
   Vergelijk het met de politiek: ministers, staatssecretarissen, wethouders...ze zijn allen afhankelijk van de kennis van hun ambtenaren. Die ambtenaren hebben ieder hun eigen kennisgebied en tezamen produceren ze een plaatje van de feiten. Dat hoop je dan. Eén zwakke schakel en het plaatje klopt al niet meer. De vraag is of ze elkaar kunnen controleren of blind gaan op dat wat een ander aanlevert, of ze überhaupt weten wat de ander aanlevert. De politicus, met vakgebied 'Handig praten en kiezers plezieren', pakt het plaatje op en gaat ermee aan de wandel. Verstand van alle verschillende onderdelen, waaruit het plaatje is ontstaan, kan hij niet hebben. We mogen van een politicus niet verwachten, dat hij tien studies heeft afgerond.
   Zo kan het gebeuren, dat een wethouder (ik neem even een eenvoudig voorbeeld) het OZB-tarief voor 2014 laat vaststellen op basis van een geldontwaarding, die voor dat jaar helemaal niet opgaat. Tijdens het debat over die vaststelling is er al bijna sprake van deflatie in plaats van inflatie, "maar tijdens de peildatum nog niet en die hanteren we, want dat hoort zo," roept de wethouder. Het merendeel van de raad leest de financiële pagina's van de krant niet en weet begod niet waar het over gaat en wil zich trouw houden aan 'wat hoort', dus de veel te hoge inflatie wordt in het tarief opgenomen. Burger de dupe.
   Bij Vestia spelen vergelijkbare zaken, maar dan op miljarden-niveau. De superbaas begrijpt niets van derivaten en dus vertrouwd hij blindelings op zijn 'ambtenaar financiën', die op zijn beurt een aards optimist is of bij voorbaat al wist dat hij er zelf vooral rijk van zou worden. Mede-bestuurders met controlerende functies hebben helemaal geen kaas gegeten van de financiële wereld, getuige het feit, dat ze dachten dat het helemaal goed zat bij Vestia. Zelfs achteraf, als de bom onder Vestia al lang is ontploft, zouden ze het niet anders hebben gedaan. Omdat het ze 'toen' aan kennis ontbrak.
   Met dat gegeven kan je twee kanten op. Of het interesseerde ze niet, of het ontbrak ze echt aan kennis. Of zou het beide zijn? Zolang er flink wat tonnen per jaar op je bankrekening worden gestort, maakt het niet veel uit, wat er mis is. En moet je vertrekken, zelfs wegens wanbeleid, dan krijg je toch nog wat tonnen extra mee uit de zaak, want dat was afgesproken en afspraak is afspraak. Fatsoen staat los van beloningen. Flinke villa in Spanje, omringd door mede graaiers en een vrouw uit het Amsterdamse nouveau riche circuit, die altijd al hamerde op een indoor zwembad, een Maserati en die witte leren bank van twintigduizend euro, en je komt je oude dag wel door met de gestolen tonnen.
   Wat een politicus beter maakt dan een topfunctionaris is het feit, dat de politicus in al zijn idealisme denkt het goed te doen en dat hij zelf geen steek rijker wordt van mogelijke fouten. Daarom kan ik een politicus zijn eventuele domheid vergeven. De man (of vr...) zit netjes op of onder de Balkenende-norm en na vier jaar mogen we hem afrekenen op zijn beleid. Dat geldt zo u al weet niet voor de topfunctionaris. Die heeft de schaapjes voor de toekomst al bij zijn aantreden met lucratieve contracten op het droge geplaatst. En voor het uitvoeren van zijn taak hoeft hij alleen handtekeningen te zetten onder brieven, die hij niet heeft gelezen of die zo ingewikkeld zijn dat het geen zin heeft om ze te lezen. Kennis van Word hoeft hij niet te hebben en dus kan hij teksten niet op toevoegingen en wijzigingen controleren, want op de knop 'print' drukken is bijzonder ingewikkeld.
   De moraal van het verhaal komt hierop neer: Als topfunctionaris, bestuurslid, directeur, manager of welke naam je ook wilt geven aan zo'n tonnenberoep, moet je vooral dom zijn, niet lezen, niet printen, geen cruciale informatie delen en weinig begrijpen. Je hoeft alleen maar handtekeningen te zetten. Het is een feit! Het is wat ze zelf beweren als ze voor een enquete-commissie moeten verschijnen. Al die vaardigheden, waar de gemiddelde Nederlander met een lullig salaris op wordt beoordeeld, gelden niet voor de topper. Hersens zijn niet te koop, maar die hebben ze naar eigen zeggen ook niet nodig.